Σελίδες

Πέμπτη 10 Νοεμβρίου 2011

Συνταγματικές αναζητήσεις

Το πλήρες κείμενο του ελληνικού Συντάγματος μπορείτε να το βρείτε εδώ.

Σήμερα, θα ασχοληθούμε με τα άρθρα 37 και 38 του ανωτέρω νομοθετήματος, το οποίο, ειρήσθω εν παρόδω, είναι το ιεραρχικά ανώτερο νομοθέτημα στην ελληνική πολιτεία.

Το άρθρο 37 ορίζει :

'Αρθρο 37: (Διορισμός Πρωθυπουργού και Κυβέρνησης)

1. O Πρόεδρος της Δημοκρατίας διορίζει τον Πρωθυπουργό και, με πρότασή του, διορίζει και παύει τα λοιπά μέλη της Kυβέρνησης και τους Yφυπουργούς.
*2. Πρωθυπουργός διορίζεται ο αρχηγός του κόμματος το οποίο διαθέτει στη Bουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών. Aν κανένα κόμμα δεν διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέχει στον αρχηγό του κόμματος που διαθέτει τη σχετική πλειοψηφία διερευνητική εντολή για να διακριβωθεί η δυνατότητα σχηματισμού Kυβέρνησης που να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη της Bουλής.
*3. Aν δεν διαπιστωθεί αυτή η δυνατότητα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρέχει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του δεύτερου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος και εάν δεν τελεσφορήσει και αυτή, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δίνει διερευνητική εντολή στον αρχηγό του τρίτου σε κοινοβουλευτική δύναμη κόμματος. Kάθε διερευνητική εντολή ισχύει για τρεις ημέρες. Aν οι διερευνητικές εντολές δεν τελεσφορήσουν, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας καλεί τους αρχηγούς των κομμάτων και, αν επιβεβαιωθεί η αδυναμία σχηματισμού Kυβέρνησης που να έχει την εμπιστοσύνη της Bουλής, επιδιώκει το σχηματισμό Kυβέρνησης από όλα τα κόμματα της Bουλής για τη διενέργεια εκλογών και σε περίπτωση αποτυχίας αναθέτει στον Πρόεδρο του Συμβουλίου της Eπικρατείας ή του Aρείου Πάγου ή του Eλεγκτικού Συνεδρίου το σχηματισμό Kυβέρνησης, όσο το δυνατόν ευρύτερης αποδοχής, για να διενεργήσει εκλογές, και διαλύει τη Bουλή.
*4. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ανατίθεται, σύμφωνα με τις προηγούμενες παραγράφους, εντολή σχηματισμού Kυβέρνησης ή διερευνητική εντολή σε αρχηγό κόμματος, αν το κόμμα δεν έχει αρχηγό ή εκπρόσωπο, ή αν ο αρχηγός ή ο εκπρόσωπός του δεν έχει εκλεγεί βουλευτής, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δίνει την εντολή σ’ αυτόν που προτείνει η κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος. H πρόταση για την ανάθεση εντολής γίνεται μέσα σε τρεις ημέρες από την ημέρα που ο Πρόεδρος της Bουλής ή ο αναπληρωτής του ανακοινώνει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας τη δύναμη των κομμάτων στη Bουλή η ανακοίνωση αυτή γίνεται πριν από κάθε ανάθεση εντολής.
* Eρμηνευτική δήλωση: Στις διερευνητικές εντολές, αν κόμματα είναι ισοδύναμα σε βουλευτικές έδρες, προηγείται εκείνο που έλαβε περισσότερες ψήφους στις εκλογές νεοσχηματισμένο κόμμα με κοινοβουλευτική ομάδα, σύμφωνα με τα οριζόμενα στον Kανονισμό της Bουλής, έπεται του παλαιότερου με ίσο αριθμό εδρών. Στις δύο αυτές περιπτώσεις δεν παρέχονται διερευνητικές εντολές σε περισσότερα από τέσσερα κόμματα.

Το άρθρο 38 ορίζει :

'Αρθρο 38: (Κυβέρνηση, απαλλαγή καθηκόντων)

*1. O Πρόεδρος της Δημοκρατίας απαλλάσσει από τα καθήκοντά της την Kυβέρνηση, αν αυτή παραιτηθεί, καθώς και αν η Bουλή αποσύρει την εμπιστοσύνη της κατά το άρθρο 84. Στις περιπτώσεις αυτές εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις των παραγράφων 2, 3 και 4 του άρθρου 37.
Aν ο Πρωθυπουργός της παραιτούμενης Kυβέρνησης είναι αρχηγός ή εκπρόσωπος κόμματος που διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των βουλευτών, εφαρμόζεται αναλόγως η διάταξη του άρθρου 37 παράγραφος 3 εδάφιο γ΄.
***2. Αν ο Πρωθυπουργός παραιτηθεί, εκλείψει ή αδυνατεί για λόγους υγείας να ασκήσει τα καθήκοντά του, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας διορίζει Πρωθυπουργό αυτόν που προτείνει η κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος στο οποίο ανήκει ο απερχόμενος Πρωθυπουργός, εφόσον αυτό διαθέτει στη Βουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών. Η πρόταση γίνεται το αργότερο σε τρεις ημέρες από την παραίτηση ή την έκλειψη του Πρωθυπουργού ή από τη διαπίστωση της αδυναμίας του να ασκήσει τα καθήκοντά του. Αν κανένα κόμμα δεν διαθέτει στη Βουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών, εφαρμόζεται αναλογικά η παράγραφος 4 και στη συνέχεια το δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 2 και η παράγραφος 3 του προηγούμενου άρθρου.
Η αδυναμία του Πρωθυπουργού να ασκήσει τα καθήκοντά του για λόγους υγείας διαπιστώνεται από τη Βουλή με ειδική απόφασή της που λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, ύστερα από πρόταση της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος στο οποίο ανήκει ο Πρωθυπουργός, εφόσον αυτό διαθέτει στη Βουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών. Σε κάθε άλλη περίπτωση η πρόταση υποβάλλεται από τα δύο πέμπτα τουλάχιστον του όλου αριθμού των βουλευτών.
Εωσότου διοριστεί ο νέος Πρωθυπουργός τα καθήκοντα του Πρωθυπουργού ασκεί ο πρώτος κατά σειρά Αντιπρόεδρος και εφόσον δεν έχουν διοριστεί Αντιπρόεδροι ο πρώτος κατά σειρά Υπουργός.
* Eρμηνευτική δήλωση: H διάταξη της παραγράφου 2 εφαρμόζεται και σε περίπτωση αναπλήρωσης του Προέδρου της Δημοκρατίας κατά το άρθρο 34.

Τι συνάγουμε από τα παραπάνω :
1. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας (ΠτΔ) διορίζει ως Πρωθυπουργό τον αρχηγό του κόμματος που έχει την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών της Βουλής. Ο ΠτΔ απαλλάσσει την Κυβέρνηση από τα καθήκοντα της, αν αυτή παραιτηθεί ή χάσει την εμπιστοσύνη της Βουλής.
2. Σε περίπτωση παραίτησης μόνο του Πρωθυπουργού (και όχι σύσσωμης της Κυβερνήσεως), ο ΠτΔ διορίζει Πρωθυπουργό αυτόν που προτείνει η κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος στο οποίο ανήκει ο απερχόμενος Πρωθυπουργός, εφόσον αυτό διαθέτει στη Βουλή την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών.
3. Εάν, μετά από εκλογές ή παραίτηση της κυβέρνησης, κανένα κόμμα δεν συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών της Βουλής, ο ΠτΔ παρέχει διερευνητική εντολή στους αρχηγούς των κομμάτων, με φθίνουσα σειρά, αρχίζοντας από αυτό που διαθέτει τη σχετική πλειοψηφία των εδρών. Κάθε διερευνητική εντολή ισχύει για τρεις ημέρες.

Στο 5ήμερο πανηγυράκι που ζήσαμε, η κυβέρνηση δεν είχε παραιτηθεί, όπως άλλωστε δεν είχε παραιτηθεί και ο πρωθυπουργός. Αντιθέτως, η κυβέρνηση είχε λάβει, μόλις μερικά 24ωρα νωρίτερα, ψήφο εμπιστοσύνης από τη βουλή. Παρά ταύτα, διεξάγονταν, ενώπιον του ΠτΔ, διαβουλεύσεις για την εξεύρεση του προσώπου που θα διοριστεί πρωθυπουργός, ενόσω ακόμη είχαμε και πρωθυπουργό και κυβέρνηση, που απολάμβανε της εμπιστοσύνης της βουλής.

Ακόμη και μετά τη σημερινή παραίτηση (;) του πρωθυπουργού, ο ΠτΔ θα έπρεπε να διορίσει ως πρωθυπουργό αυτόν που θα πρότεινε η κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος στο οποίο ανήκει ο απερχόμενος πρωθυπουργός, αφού αυτό διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών της βουλής. Αντίθετα, το πρόσωπο, που πρόκειται αύριο να διορίσει πρωθυπουργό ο ΠτΔ, υποδείθχηκε αποκλειστικά από τους αρχηγούς των δύο πρώτων - σε κοινοβουλευτική δύναμη - κομμάτων και ερήμην της κοινοβουλευτικής ομάδας του απολύτως πλειοψηφούντος κόμματος.

Με λίγα λόγια, εάν έπρεπε να αντικασταθεί η κυβέρνηση, χωρίς τη διενέργεια εκλογών, τότε έπρεπε να παραιτηθεί και να ακολουθήσει η διαδικασία των διερευνητικών εντολών. Εάν έπρεπε να αντικασταθεί ο πρωθυπουργός, τότε αυτός έπρεπε να παραιτηθεί και δεδομένου ότι υπάρχει κόμμα που διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών της βουλής, η κοινοβουλευτική ομάδα του θα υποδείκνυε τον επόμενο πρωθυπουργό, εντός τριών ημερών από την παραίτηση του προηγούμενου.

Ευτυχώς που η Ελλάδα είναι συντεταγμένη πολιτεία...

ΥΓ 1 : Αν η απερχόμενη κυβέρνηση στερούνταν νομιμοποίησης, εξαιτίας του γεγονότος ότι με άλλο πρόγραμμα εξελέγη και άλλο πρόγραμμα εφάρμοσε, να δω τι νομιμοποίηση θα έχει η παρούσα (σχεδόν, γιατί θα μας "εμφανιστεί" αύριο), για το σχηματισμό της οποίας παρακάμφθηκε μέχρι και το Σύνταγμα.
ΥΓ 2 : Στο άρθρο 30 ορίζεται ότι ο ΠτΔ είναι ο ρυθμιστής του πολιτεύματος, ενώ στην § 2 της ακροτελεύτιας διάταξης (άρθρο 120) ορίζεται ότι ο σεβασμός στο Σύνταγμα και τους νόμους που συμφωνούν με αυτό και η αφοσίωση στην Πατρίδα και τη Δημοκρατία αποτελούν θεμελιώδη υποχρέωση όλων των Eλλήνων.
ΥΓ 3 : (§ 4 της ακροτελεύτιας διάταξης) H τήρηση του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Eλλήνων, που δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται με κάθε μέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί να το καταλύσει με τη βία.

14 σχόλια:

thinks είπε...

Τώρα, παρακαλώ, διορθώστε με αν πω μπούρδα, λέγοντας: "Δημήτρη, λες μπούρδες".

(δισκλέημερ: Παραθέτω κρύα αντικειμενικά (ελπίζω) γεγονότα και τα επισήμως "φαινόμενα" -όχι γνώμη, μη με πιάσετε στις φάπες)

Τα παραπάνω άρθρα του Συντάγματος αφορούν περίπτωση που για κάποιο λόγο φύγει ο πρωθυπουργός. Παραίτηση, σκάνδαλο, δολοφονία, έλλειψη κοινοβουλευτικής εμπιστοσύνης, κλπ.

Στη προκειμένη περίπτωση, πρωθυπουργό είχαμε, όπως και κυβέρνηση, με νωπή μάλιστα ψήφο εμπιστοσύνης, και ο πρωθυπουργός (ας τον πούμε πρωθυπουργό) "έκρινε" ότι η χώρα χρειάζεται Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας για συγκεκριμένο σκοπό ως πρωτοβουλία της κυβέρνησής του, και αφού τα ετοίμασε όλα και είχε την συγκατάβαση της αξιωματικής αντιπολίτευσης και τριών από τα μικρότερα κόμματα πήγε στον πρόεδρο το συμφωνηθέν σχέδιο για να το εφαρμόσει, και παραιτήθηκε (;) μια στιγμή πριν εφαρμοστεί από τον πρόεδρο. Ο αρχηγός της αξιωματικής δήλωσε σε κάμερες ότι συμφωνεί, και, είπε ο Σαμαράς στις κάμερες ότι, κατά το σύνταγμα, το πρόσωπο το επιλέγει το κόμμα πλειοψηφίας, κι εγώ δέχομαι όποιον προτείνουν.

Το Σύνταγμα δεν προβλέπει αλλαγή κυβέρνησης από εγκατεστημένη κυβέρνηση με ψήφο εμπιστοσύνης, αλλά αυτό δεν θέτει νομίζω καμία από τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν καθαρά αντισυνταγματικές (μη γράφω λεπτομέρειες και κάνε σεντόνι μια που όλοι τις ξέρουμε).

Ποιό ένα σημείο είναι αποδεδειγμένα και καθαρά αντισυνταγματικό από την φαρσοκωμωδία που παρακολουθήσαμε ρε παιδιά;;;

ESKARINA είπε...

Δημήτρη, το Σύνταγμα αναγνωρίζει ότι κυβέρνηση μπορεί να σχηματιστεί μόνο σε δύο περιπτώσεις, με την ανάδειξη της στις εκλογές και με την αναπλήρωση παραιτηθείσας (σύσσωμης ή του πρωθυπουργού). Στην προκειμένη περίπτωση, δεν συντρέχει καμία από τις δύο περιπτώσεις και συνεπώς η όλη διαδικασία είναι αντισυνταγματική. Το κελιδί είναι σε αυτό που μόνος σου λες : "Το Σύνταγμα δεν προβλέπει αλλαγή κυβέρνησης από εγκατεστημένη κυβέρνηση με ψήφο εμπιστοσύνης". Όταν το Σύνταγμα ΔΕΝ προβλέπει τέτοια διαδικασία (και η απαρίθμηση στο Σ είναι περιοριστική - δλδ κατ' αποκλεισμό κάθε άλλης δυνατότητας), τότε αυτή η διαδικασία δεν είναι έγκυρη και συνεπώς συνταγματική. Αν παρά ταύτα εφαρμόζεται, τότε η διαδιασία στο σύνολο της είναι αντισυνταγματική. Συνεπώς, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι η ΟΛΗ διαδικασία κείται εκτός Συντάγματος.

Λάβε επίσης υπ' όψιν σου το εξής : Το δεύτερο εδάφιο της παράγραφου 2 του άρθρου 38 (ουσιαστικά η δεύτερη παράγραφος της παραγράφου 2 που ομιλεί περί διαπίστωσης από τη βουλή της αδυναμίας του πρωθυπουργού να ασκήσει τα καθήκοντα του) ετέθη έχοντας κατά νου την περίπτωση του Ανδρέα Παπανδρέου, που ήταν ασθενής και δεν μπορούσε να ασκήσει τα καθήκοντα του, αλλά δεν παραιτούνταν και συνεπώς ο ΠτΔ δεν είχε τη δυνατότητα ούτε να διορίσει άλλον πρωθυπουργό, ούτε να δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης σε άλλο πρόσωπο (και η παραίτηση της κυβερνήσεως σύσσωμης τότε δεν θα είχε νόημα, διότι παρέμενε πρωθυπουργός ο Ανδρέας, για όσο χρόνο δεν παραιτούνταν ή δεν πέθαινε). Σε εκείνη την περίπτωση, ακριβώς επειδή στο Σύνταγμα δεν προβλέπονταν άλλη δυνατότητα (παρά η παραίτηση ή ο θάνατος του πρωθυπουργού) όλοι το έπιναν με το ζουμί τους και περίμεναν είτε την παραίτηση του Ανδρέα, είτε το θάνατο του (και έτσι ζήσαμε εμείς τις ημέρες του Ωνασείου). Μετά που το πάθημα τους έγινε μάθημα, έχωσαν και την παράγραφο περί διαπίστωσης από τη βουλή της αδυναμίας του πρωθυπουργού να ασκεί τα καθήκοντα του, ώστε να μπορούν να τον "παραιτήσουν" όταν ο ίδιος δεν παραιτείται.

Σήμερα όμως, παρότι ουδεμία πρόβλεψη έχει το Σύνταγμα, τα παλικάρια αποφάσισαν ότι ουδεμία σημασία έχει... τυπικότητες περιττές.

thinks είπε...

Σ' ευχαριστώ Εσκαρίνα! Κρυστάλλινα καθαρά όλα, και κάπου προς τα 'κεί εκεί είχε πάει και μένα η σκέψη μου: Το σύνταγμα δεν προέβλεψε:
1. Έναν διασωληνομένο πρωθυπουργό που δεν παραιτείται,
2. Ένα Συνταγματικά υγιή πρωθυπουργό που αποφασίζει και φτιάχνει Εθνική Κυβέρνηση ενότητας και ΜΕΤΑ παραιτείται δίνοντας την έτοιμη και τετελεσμένη διαδικασία στα χέρια του Προέδρου.

Στην πρώτη περίπτωση δεν μπορούσαν να τον παραιτήσουν, γιατί η πράξη τους θα συνεπάγετο απόφαση και πράξη εκτός Συντάγματος και αναγκάστηκαν να προσθέσουν την περίπτωση αργότερα στο Σύνταγμα.

Στην δεύτερη περίπτωση κανείς δεν προϋποτίθετο να πράξει εκτός των πλαισίων του κυβερνητικού σχήματος (όπως στην πρώτη περίπτωση που άλλοι θα αποφάσιζαν ότι ο πρωθυπουργός είναι compromised) μια και ο ίδιος ο νόμιμος πρωθυπουργός δρομολόγησε την απόφαση.

Είναι όμως αυτό καθαρά αντισυνταγματικό με την απαγορευτική έννοια; μια που επρόκειτο για περίπτωση μη αναφερόμενη στο Σύνταγμα αλλά προωθημένη δια μέσου της Συνταγματικής Κυβέρνησης; Η περίπτωση αυτή μου φαίνεται περισσότερο ομοιάζουσα περιπτώσεις όπου, παραδείγματος χάριν, ο νόμος δεν έχει εκσυγχρονιστεί με την τεχνολογία, και περιπτώσεις εξεταζόμενες για πρώτη φορά από δικαστήρια καταλήγουν σε precedent.

Σίγουρα τέτοιου είδους σκεπτικό θα επικαλούνταν οι αρχιτέκτονες της κατάστασης αυτής -άρα προτείνω ότι η περίπτωση δεν είναι καθαρά αντισυνταγματική αλλά κάθεται στον φράχτη λίγα εκατοστά πριν πέσει στο λάθος λιβάδι. Από την άλλη μεριά, η παρακολούθηση του Συντάγματος ως προς περίπτωση την οποία δεν αντιμετώπισαν οι συγγραφείς στην προκειμένη συγκεκριμένη στιγμή και καταστάσεις, θα επιβράδυνε μια διαδικασία που κατά πάσαν πιθανότητα θα έφερνε την χώρα σε σφαίρες πολύ χειρότερες, ένα μήνα μπροστά χωρίς κυβέρνηση. Άρα αυτό μπορεί να πέσει στο σκεπτικό της δημιουργίας precedent αντί στην παραβίαση ανύπαρκτης πρόβλεψης του Συντάγματος.

Αν λες ότι ο ΓΑΠ και κυβέρνηση έπρεπε να παραιτηθεί πρώτα και μετά ο πρόεδρος να κάνει ακριβώς αυτά που έγιναν χωρίς αλλαγή στο τελικό αποτέλεσμα, αναθέτοντας στην παραιτημένη πλειοψηφία πρώτα τον σχηματισμό, θα συμφωνήσω, στο γράμμα, αλλά θα ρωτήσω αν υπάρχει αρκούσα Συνταγματική ανάγκη να δημιουργήσουμε μια πολύ μεγαλύτερη αβεβαιότητα από αυτήν που είδαμε;

ESKARINA είπε...

Μάλλον Δημήτρη, δεν τα έγραψα αρκετά καθαρά : ξεκινώντας από το γεγονός ότι η απαρίθμηση στο Σύνταγμα είναι περιοριστική, τότε αν ΔΕΝ το λέει το Σύνταγμα, ΔΕΝ γίνεται = είναι αντισυνταγματικό. Και κάθε αντισυνταγματική ενέργεια ή παράλειψη είναι απαγορευμένη απόλυτα. Δεν υπάρχει απαγορευτική αντισυνταγματικότητα και επιτρεπτή αντισυνταγματικότητα.

Για τον ίδιο λόγο, δεν τίθεται κενό νόμου. Ο νομοθέτης δεν αμέλησε να προβλέψει, ΔΕΝ το ήθελε και για αυτό ΔΕΝ το έγραψε.
(ανέφερα την περίπτωση Ανδρέα, όχι για να υποστηρίξω κενό νόμου, αλλά για να καταδείξω το πνεύμα του "δεν το γράφει=δεν γίνεται", αλλά έμμεσα και το manipulation των νόμων).

Συμπέρασμα : η όλη διαδικασία είχε πέσει εξ αρχής στο λάθος λιβάδι, και μάλιστα πολλάαααα μέτρα μακριά από το φράχτη.

Στην ελληνική έννομη τάξη δεν υπάρχει η έννοια του precedent. Ακόμη κι αν έγινε στο παρελθόν, ακόμη κι αν ένα δικαστήριο απεφάνθη θετικά, καμία επόμενη (παρ)όμοια πράξη δεν επικυρώνεται, ούτε επόμενο δικαστήριο δεσμεύεται.

Η μόνη ανάγκη που υπάρχει σε μια ευνομούμενη πολιτεία είναι η ανάγκη να τηρούνται οι νόμοι. Αν αρχίσουμε να παρακάμπτουμε τους νόμους (και μάλιστα το Σ) κάθε φορά που - υποκειμενικά ή αντικειμενικά, αδιάφορο - παρίσταται "ανάγκη", παύουμε να είμαστε συντεταγμένη πολιτεία.

thinks είπε...

Έχοντας προεξοφλήσει ότι στα σχόλια αυτά τυγχάνω μαθητευόμενος και ουχί ισχυριζόμενος, καθαρότατα τα είχες γράψει, και εγώ εστίαζα στην ερώτησή μου για να σιγουρευτώ. Εφ' όσον "αν δεν το λέει το Σύνταγμα είναι αντισυνταγματικό", η απορία μου έχει απαντηθεί επαρκέστατα. Και, δεν έχω το παραμικρό πρόβλημα να θεωρήσω τώρα ότι πράγματι η διαδικασία ήταν αντισυνταγματική.

Εντελώς υποκειμενικά όμως, και ερχόμενος από άλλες πραγματικότητες, αισθάνομαι ότι κι αν ακόμα το Σύνταγμα θεωρείται "πλήρες" και οτιδήποτε εκτός έχει επί τούτου αφεθεί εκτός, τότε, η μετέπειτα αναθεώρηση για την περίπτωση Ανδρέα, παραδείγματος χάριν, είναι επίσης αντισυνταγματική; Βάση της τωρινής θέσης μας στην συζήτηση εννοείται ότι 1) παρατηρήσαμε έλλειψη στο Σύνταγμα που διορθώσαμε αργότερα, ή 2) ότι δεν έπρεπε να διορθωθεί. Ή το Σύνταγμα είναι ατελές και διορθώθηκε σε εκείνο το σημείο, ή, η πρόσθεση/διόρθωση ήταν αντισυνταγματική;

(Επίσης υποκειμενικά, προσωπικά, θεωρώ σωστότερη την εξέλιξη των "ζωντανών" νόμων δια μέσου precedent όπως στο δίκαιο των ΗΠΑ, και κατ' επέκταση θεωρώ λειτουργικότερη την επέκταση της λεπτομέρειας ενός Συντάγματος όπως με τις Amendments στις ΗΠΑ.)

Παράδειγμα. Στις ΗΠΑ, η Πρώτη Amendment, κατοχυρώνει την πλήρη ελευθερία λόγου και του τύπου, συμπεριλαμβανομένων όλων των media: press, cinema, TV, photographs, art, κλπ. Τελεία, παύλα. Αλλά στο Ελληνικό σύνταγμα, διαβάζοντας τα άρθρα 14 και 15 δεν μπορώ να μην μείνω με την εντύπωση του ήξεις αφήξεις, είσαι ελεύθερος εκτός αν δεν είσαι. Ναι, αυτό τίθεται στην σφαίρα του ότι αν δεν συμφωνεί κανείς προσωπικά με το Σύνταγμα, ή δεν μπορεί να το εννοήσει/καταλάβει/εξιχνιάσει κακή τύχη δική του.

Αλλά, σε πιο σημείο, ή με τι προϋποθέσεις, μπορεί να εικαστεί ότι ένα Σύνταγμα είναι απλά κακογραμμένο; και σε τι περιπτώσεις μπορεί να θεωρηθεί ότι ακλουθώντας το γράμμα του υφισταμένου Συντάγματος θα έμπαινε μια χώρα σε δεινότερες περιπέτειες; και τότε πια είναι η νόμιμη προτεραιότητα: το Σύνταγμα ή η χώρα;

Hades είπε...

Εγώ μπορώ να κάνω μια ερώτηση ως προς το "αποδεδειγμένα και καθαρά αντισυνταγματικό";
Είναι σα να λάμε ότι τον μαχαίρωσε εν μέρει ας πούμε; Ή ότι δεν τη βίασε αλλά της το έχωσε άπαξ; ¨η εγώ το κατανοώ λάθος;

Αναφορικά με το Σϋνταγμα, προσωπική μου γνώμη είναι ότι είναι αδύνατον να είναι πλήρες από την στιγμή που αποτελεί πλαίσιο. Ως έχουμε ξανασχολιάσει, το Σύνταγμα πρέπει να είναι το κατά δύναμιν συντομότερο. Κατ' εμέ, ένας από τους λόγους που κάποια πράγματα δεν τα προβλέπει το Σύνταγμα έχει να κάνει με τον... εμπνευστή του παρόντος Συντάγματος (ο οποίος να υπενθυμίσω ότι είναι και ο εμπνευστής του νόμου περί ευθύνης Υπουργών, πράγμα προφανώς συμπτωματικό) είναι ακριβώς ότι προσπάθησε να περιγράψει μοναχά συγκεκριμένα πράγματα με αποτέλεσμα να αφήνει τεχνηέντως κάτι παραθυράρες νααααααα, με το συμπάθειο. Και που τις αφήνει; Πιθανώς εκεί που "πρέπει".
Ούτη η αμαθής γνώμη μου.

ESKARINA είπε...

Δημήτρη, το σύνταγμα είναι νόμος - πλαίσιο και όχι ρυθμιστικός νόμος, οπότε δεν μπορεί (και δεν πρέπει) να ρυθμίζει εξαντλητικά όλες τις περιπτώσεις που μπορούν να αναφανούν. Το Σ θέτει τα όρια για αυτό που λέμε συντεταγμένη πολιτεία, απώτερα όρια δράσης όλων των υποκειμένων και φορέων σε αυτή και φυσικά το πολίτευμα. Δεν ρυθμίζει τις σχέσεις των δρώντων, Μπορεί λοιπόν να σου φαίνεται αόριστο και γενικόλογο, αλλά δεν είναι. Δεν είναι τυχαίο ότι η παγκόμσια νομική κοινότητα θεωρεί το ελληνικό Σ ένα από τα καλύτερα συντάγματα στον κόσμο.

Οι υπάρχουσες ρυθμίσεις σε σχέση με το διορισμό κυβερνήσεως είναι υπέρ-αρκετές για τη ρύθμιση ακόμη και της παρούσας κατάστασης. Διορισμός νέας κυβέρνησης μπορούσε να γίνει και τηρουμένων των συνταγματικών διατάξεων. Οι διατάξεις αυτές όμως προέβλεπαν την εμπλοκή και άλλων θεσμικών παραγόντων, που δυνητικά προκαλούσαν θέματα, όπως το εάν η ΚΟ του ΠΑΣΟΚ θα δεχόταν να υποδείξει τον Παπαδήμο. Και φυσικά όχι τυχαία το Σ ορίζει την εμπλοκή στη διαδικασία και άλλων παραγόντων, διότι αυτές είναι οι δικλίδες ασφαλείας για τη διασφάλιση της νομιμότητας και της αντιπροσωπευτικότητας (στο μέτρο που οι βουλευτές που απαρτίζουν την ΚΟ είναι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι των πολιτών).
Προς αποφυγή όμως αυτών των εν πολλοίς ανεξέλγκτων και αστάθμητων παραγόντων, επελέγη να ακολουθηθεί άλλη οδός, η οποία κείται έξω από τις ρυθμίσεις του Σ (προσωπική εκτίμηση και η καλοπροαίρετη, διότι η κακοπροαίρετη λέει ότι δεν υπήρχε κανένα ενδιαφέρον ούτε για το Σ ούτε καν για τα προσχήματα).

Το παράδειγμα με την περίπτωση του Ανδρέα κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι αντιβαίνει τη βούληση του συνταγματικού νομοθέτη, στο μέτρο που εισήγαγε μια διάταξη που νόθευσε αυτή τη βούληση, εισάγοντας τη μια περίπτωση που μπορεί να παυθεί ο πρωθυπουργός. Η δική μου εκτίμηση λοιπόν είναι ότι δεν υπήρχε κενό που συμπληρώθηκε, υπήρχαν σκοπιμότητες που έπρεπε να εξυπηρετηθούν (και μην παραβλέπουμε ότι οι πρωθυπουργοί μας πάντα τα είχαν τα χρονάκια τους και κανείς, ΠΑΣΟΚ ή ΝΔ, δεν θα ήθελε να βρεθεί στην ίδια θέση). Ακόμη και σε εκείνη την περίπτωση, δε, υπήρχε τρόπος να λυθεί ο γόρδιος δεσμός, αλλά και εκεί εμπλέκονταν "αστάθμητοι" παράγοντες. (Όπως έγραψα και παραπάνω, η περίπτωση Ανδρέα είναι και ένα πολύ καλό παράδειγμα για το manipulation του νομοθετικού έργου. Έχοντας καεί στο χυλό κάποιοι, οι ίδιοι αποφάσισαν την εισαγωγή της διατάξεως, για να μην ξανακαούν στο χυλό.)

Το δίλημμα μεταξύ τήρησης Σ και σωτηρία της χώρας είναι πλασματικό, στο μέτρο που το ίδιο αποτέλεσμα (διορισμός νέας κυβερνήσεως) μπορούσε να έχει επιτευχθεί τηρουμένων των διατάξεων του Συντάγματος. Ο μόνος λόγος που δεν επελέγη η τήρηση του Σ είναι διότι, κατά τη γνώμη μου, δημιουργούσε ανεπιθύμητες για τους αποφασίζοντες "παρενέργειες", όπως η πειθαρχία της ΚΟ του ΠΑΣΟΚ.

Για το θέμα του precedent είναι πολύ μεγάλη η συζήτηση, ενδεικτικά και μόνο όμως να αναφέρω ότι στο μέτρο που το precedent μπορεί να είναι αποτέλεσμα εσφαλμένης δικαιοδοτικής κρίσης (οι δικαστές είναι άνθρωποι και κάνουν λάθη) θεωρώ ότι είναι ορθότερο οι - έστω και με όμοια χαρακτηριστικά - υποθέσεις (που στην πραγματικότητα καμία υπόθεση, δεν είναι όμοια με άλλη, νομικά μιλώντας) να κρίνονται από μηδενική βάση.

ESKARINA είπε...

Άδη, εγώ πάλι δεν κατάλαβα την απορία σου ...

Η πληρότητα του Σ δεν κρίνεται από τον αριθμό - απρόβλεπτων - περιπτώσεων που μπορεί να ρυθμίσει, διότι το Σ δεν ρυθμίζει περιπτώσεις, διαγράφει όρια. Ο νόμος ρυθμίζει περιπτώσεις και για το λόγο αυτό πρέπει να είναι κατάλληλα διατυπωμένος ώστε να μπορεί να ρυθμίσει όλες τις περιπτώσεις που μπορεί να ανακύψουν στο πεδίο εφαρμογής του. Η διατύπωση και νομοτεχνική επεξεργασία ενός νόμου και ενός συνταγματικού κειμένου διαφέρουν όσο η ημέρα με τη νύχτα.

Μην πιστώνεις το παρόν Σ στον κο Ευθύνη Υπουργών, διότι αυτός απλώς έβαλε το χεράκι του και... πήδηξε ορισμένα σημεία του Σ. Το κείμενο του παρόντος Σ, στο μεγαλύτερο μέρος του είναι το απόσταγμα της ελληνικής συνταγματικής ιστορίας η οποία πάει πίσω μέχρι το Σύνταγμα του Ρήγα.
(Στη νομική, στο μάθημα του συνταγματικού δικαίου, μας είχαν δώσει ένα τούβλο 900 σελίδων που περιείχε όλα τα συνταγματικά κείμενα - από το σύνταγμα του Ρήγα, το Σύνταγμα της Επιδαύρου και συνέχιζε μέχρι το τότε ισχύον - τα οποία οφείλαμε να μελετήσουμε για να αντιληφθούμε την εξέλειξη των διατάξεων).

ESKARINA είπε...

(το σεντόνι πάει σύννεφο... somebody stop me - όχι τίποτα άλλο, αλλά για νομικά μπορώ να μιλάω μέχρι να πεθάνω!)

thinks είπε...

Έχοντας την τύχη να διαβάσω νομικά δύο χρόνια στο Βρετανικό σύστημα όπου η γλώσσα και το γράμμα στην σύνταξη είναι ανεβασμένα σε επίπεδα τέχνης (καλής ή κακής τέχνης είναι υποκειμενικό), και, έχοντας μετά αποφασίσει να αδειάσω όλο το φορτίο του τσαγιού στα νερά του λιμανιού της Βοστώνης (no taxation without representation -up the rebels!), ελπίζω να καταλαβαίνεις πόση χαρά και ενδιαφέρον μου προκαλεί η συζήτηση που μου προσφέρεις, αγαπητή Εσκαρίνα. Να σημειώσω επίσης ότι και στην Αγγλία και στην Αμερική, αντί για πανωσέντονο χρησιμοποιούμε το comforter που είναι ένα μεγάααλο σεντόνι φτιαγμένο σαν μαξιλαροθήκη γεμισμένο με πούπουλα μέσα, οπότε μην περιμένεις μετάνοια από εμένα για τα σεντονάκια που απλώνουμε εδώ.. .

Κατ' αρχάς δηλώνω παντελή άγνοια για το αν το Ελληνικό Σύνταγμα είναι "κακογραμμένο" (βλ., πχ., άρθρα 14, 15) ή αν θεωρείται από την παγκόσμια νομική κοινότητα ως ένα από τα καλύτερα στον κόσμο, οπότε δέχομαι καθέτως και οριζοντίως την γνώση σου για το ότι ισχύει το δεύτερο, για τους σκοπούς της συζήτησης.

Στην συγκεκριμένη περίπτωση, το κλειδί είναι το κατά πόσον οι "ανεπιθύμητες για τους αποφασίζοντες παρενέργειες" θα μπορούσαν να θεωρηθούν καθαρή και παρούσα απειλή για την χώρα. Ένα ακραίο παράδειγμα είναι ότι αν ο Μεταξάς ήταν νόμιμος πρωθυπουργός (αντί για δικτάτορας) και αν το Σύνταγμα έλεγε ότι ο πρωθυπουργός χρειάζεται ψήφο πλειοψηφίας στην Βουλή για να κινητοποιήσει στρατεύματα σε σύρραξη, τότε το Αλβανικό Έπος θα ήταν αντισυνταγματικό, ή θα είχε στηθεί να περιμένει ο Ιταλικός στρατός έξω από την Βουλή το βράδυ της 28ης Οκτωβρίου να αποφασίσουνε μέσα τι θα κάνουνε. Το παράδειγμα αυτό είναι βέβαια σχεδόν γελοίο, αλλά όχι εκτός των παραμέτρων του πότε θεωρείται μια συγκεκριμένη κατάσταση ως υπεράνω Συνταγματικών ερμηνειών. Εννοώ, ότι θέλουν, οι σημερινές υπάρχουσες δυνάμεις, εμμέσως τουλάχιστον, να μας πείσουν ότι αυτή είναι η περίπτωση ανά χείρας, και για μας η ερώτηση είναι το κατά πόσον θα απειλούσαν πραγματικά την χώρα οι πιθανές "παρενέργειες" στην ΚΟ.

Σκεπτικό το οποίο μιλά και στην αξιολόγησή σου του παραδείγματος Ανδρέα, με τα λεγόμενά σου για το οποίο συμφωνώ απόλυτα.

Ανώνυμος είπε...

Ας ξεκινήσω με τη δήλωση πως Νομικός δεν είμαι, πολύ δε περισσότερο δεν είμαι Συνταγματολόγος.

Ως απλός πολίτης όμως νομίζω ότι μπορώ να κάνω μερικές σκέψεις, που ίσως βοηθήσουν.
1. Για την περίπτωση που συζητάμε θα πρέπει να ξεκινήσουμε από το άρθρο 38 παράγραφος 1 του Συντάγματος, που ειρήσθω εν παρόδω ΔΕΝ είναι νομοθέτημα!!
Εκεί λοιπόν αναφέρεται ότι "O Πρόεδρος της Δημοκρατίας απαλλάσσει από τα καθήκοντά της την Kυβέρνηση, αν αυτή παραιτηθεί".
Στα ιστορικά δεδομένα έχουμε όχι βεβαίως παραίτηση της Κυβέρνησης, αλλά δηλωμένη πρόθεση -ανά πάσα στιγμή- παραίτησης της Κυβέρνησης και όχι μόνον του Πρωθυπουργού. Επομένως, μια και το Σύνταγμα δεν ορίζει χρονικό διάστημα μεταξύ παραίτησης και διαδικασιών, αυτό θα μπορούσε να νοηθεί και χρόνος dt!
Με τη σκέψη λοιπόν αυτή ξεκινούν οι συζητήσεις ενώπιον του ΠτΔ. (Διαφορετικά, θα ήταν όταν αντισυνταγματικές οι διαδικασίες, τουλάχιστον ως προς την παρουσία του Προέδρου, κατά τον χρόνο των διαπραγματεύσεων)
Στη συνέχεια, και αφού έχουμε παραίτηση έστω και οιονεί, της Κυβέρνησης, θα πρέπει να εφαρμοστούν αναλόγως οι παράγραφοι 2, 3, 4 του άρθρου 37 του Συντάγματος.
Λογικά λοιπόν κατά την παράγραφο 2 ερωτάται ο πρώτος που έχει την πλειοψηφία και δηλώνει (την προαποφασισμένη) αδυναμία. Γιατί δηλώνει αδυναμία; Γιατί θα μπορούσε πχ να ισχυριστεί ότι έχω μεν την πλειοψηφία τώρα, αλλά κατά δήλωση Βουλευτών δεν θα πάρω ψήφο εμπιστοσύνης, άρα δεν μπορώ να σχηματίσω Κυβέρνηση.

[Το ότι πήρε την προηγουμένη ημέρα ψήφο εμπιστοσύνης δεν δημιουργεί υποχρέωση μη παραίτησης. Ίσως μάλιστα ζήτησε την ψήφο εμπιστοσύνης για να μπορεί στη συνέχεια να κινήσει ΑΥΤΕΣ τις διαδικασίες και όχι άλλες..]

Μετά από αυτά, σύμφωνα με την παράγραφο 3, ο Πρόεδρος απευθύνεται και στους άλλους αρχηγούς, δηλαδή και τον πρώτο και τον δεύτερο και τον τρίτο, οι οποίοι πάλι σε χρόνο dt (ενώ έχουν περιθώριο ΜΕΧΡΙ 3 ημέρες, άρα και dt) δηλώνουν ότι επιστρέφουν την εντολή.

Όταν ο Πρόεδρος τους ερωτά για να "...επιβεβαιωθεί η αδυναμία σχηματισμού Kυβέρνησης που να έχει την εμπιστοσύνη της Bουλής..." όπως προβλέπεται στην παράγραφο 3 και μετά αν διαπιστωθεί η αδυναμία να προχωρήσει στις εκλογικές διαδικασίες, οι 3 από τους αρχηγούς των κομμάτων του λένε ότι ο καθένας δεν μπορεί μόνος του να σχηματίσει Κυβέρνηση, αλλά και οι 3 τον διαβεβαιώνουν ότι μπορούν να εξασφαλίσουν την ύπαρξη Κυβέρνησης που θα απολαμβάνει της εμπιστοσύνης της Βουλής.
Συνεπώς, σε αυτή την περίπτωση ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι υποχρεωμένος να δεχτεί αυτή την πρόταση και να αναθέσει στο προτεινόμενο πρόσωπο τη σχετική εντολή.

Τώρα θα πει κανείς πως όλα αυτά είναι στα όρια των προβλεπομένων διαδικασιών και ίσως τα θέματα που σχετίζονται με τον χρόνο, να εμπίπτουν και στο θέμα ερμηνείας του Συντάγματος. Αλήθεια είναι αυτό.
Όμως αν θέλετε κατά τη γνώμη μου, όλα αυτά δημιουργούν όντως ΠΟΛΙΤΙΚΟ θέμα, όχι όμως Συνταγματικό.

ESKARINA είπε...

Με βάση τα λεγόμενα σου, Ανώνυμε, είναι απολύτως σωστό, το συμπέρασμα σου ότι το θέμα είναι πολιτικό και όχι συνταγματικό, εφόσον μια τέτοια ερμηνεία/εφαρμογή του Συντάγματος, σε βρίσκει σύμφωνο. Πολύ περισσότερο, εφόσον προφανώς θεωρείς ότι μπορεί να καλύψει/δικαιολογήσει/νομιμοποιήσει πεπραγμένα.

ΥΓ : Guilty as charged. Δεν είναι νομοθέτημα, είναι νόμος.

Ανώνυμος είπε...

Ε όχι και Νόμος το Σύνταγμα...
Ήμαρτον..

Hades είπε...

Έστω και καθυστερημένα, θα ήθελα να πω τα εξής. Κατ' αρχήν το ερώτημά μου ήταν σαφές. Τον μαχαίρωσε εν μέρει; Άρα δεν τρέχει τίποτε;
Κολλάμε στις λέξεις για ποιον λόγο; Σημασία έχει πως θα ονομάσουμε το Σύνταγμα; Αν είναι νόμος, αν είναι νομοθέτημα, αν είναι κάτι περισσότερο ή κάτι λιγότερο; Ή έχει σημασία τι ακριβώς ΕΙΝΑΙ το Σύνταγμα; Στις λέξεις θα κολλήσουμε; Τις τελευταίες μέρες βαρέθηκα ν'ακούω και να διαβάζω για ενέργειες που κινήθηκα ν στο όριο της συνταγματικής νομιμότητας και τραβάω τα μαλλιά μου. Έχουμε καταλάβει για τι μιλάμε; Τι πάει να πει στο όριο της συνταγματικής νομιμότητας; Ολίγον έγκυος μήπως;
Στην πράξη αποδεικνύουμε όλοι το πόσο άσχετοι είμαστε, ακόμη και οι τάχα μου ειδικοί. Μιλάμε για το Σύνταγμα και δεν ξέρουμε τι σημαίνει Σύνταγμα. Στο πόσο τοις εκατό της.. εκτροπής θεωρείται εκτροπή; Θέλω να πω, όταν κινούμεθα στο όριο του Συντάγματος πόσο σίγουροι μπορούμε να είμαστε ότι δεν περάσαμε (έστω κι από παραπάτημα) στην άλλη μεριά;

Η όλη κουβέντα είναι κυριολεκτικώς αστεία. Λυπάμαι που το θέτω έτσι.